Chiều 2.7, TAND tỉnh Bắc Ninh dự kiến mở 2 phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án tranh chấp hoạt động cung ứng dịch vụ thanh toán. Nguyên đơn là bà Chúc (50 tuổi, trú tại TP.Từ Sơn, Bắc Ninh), bị đơn là Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank).

Theo hồ sơ vụ án, tháng 4.2022, bà Chúc được một người tên Dầu tự giới thiệu công tác tại Cục Quản lý giao thông đường bộ Đà Nẵng và người khác tên Hải tự xưng cán bộ tại Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy.

Những người này thông báo bà Chúc gây tai nạn giao thông tại địa bàn TP.Đà Nẵng và liên quan một đường dây buôn ma túy, rửa tiền. Các đối tượng yêu cầu bà Chúc mở 2 tài khoản ngân hàng và cài đặt "phần mềm bảo mật" vào điện thoại, đồng thời chuyển 26,5 tỉ đồng để "chứng minh nguồn tài chính trong sạch".

Tin lời, bà Chúc làm theo hướng dẫn, cài đặt phần mềm (có thể đọc, gửi, xử lý tin nhắn; đọc, tạo mới lịch sử cuộc gọi, truy cập vị trí thiết bị…) rồi đến ngân hàng mở tài khoản, chuyển tiền vào.

Trong đó, ngày 22.4.2022, bà Chúc đến Vietcombank chi nhánh Kinh Bắc mở tài khoản giao dịch, chuyển tổng cộng hơn 11,9 tỉ đồng vào tài khoản này. Ngày hôm sau, bà tiếp tục đến Techcombank chi nhánh Từ Sơn, mở tài khoản và chuyển vào đây hơn 14,6 tỉ đồng.

Bà Chúc cho rằng, trong khoảng thời gian chuyển tiền vào các tài khoản, bà không nhận được bất cứ cuộc gọi điện thoại hay tin nhắn nào về biến động số dư tới số điện thoại mà bà đã đăng ký khi mở tài khoản.

Ngày 25.4.2022, bà Chúc đến trụ sở 2 ngân hàng kiểm tra số dư thì tá hỏa phát hiện trong tài khoản mở tại Vietcombank chỉ còn hơn 114.000 đồng, tài khoản mở tại Techcombank còn 0 đồng, trong khi không thực hiện bất cứ giao dịch rút tiền nào.

Bà Chúc khởi kiện, yêu cầu 2 ngân hàng bồi thường toàn bộ số tiền 26,5 tỉ đồng, vì cho rằng nhân viên ngân hàng có nhiều "lỗi sai phạm nghiệp vụ chuyên môn".

Trong số này, bà Chúc không được hướng dẫn cách bảo mật tiền trong tài khoản, không được tư vấn về tính năng sản phẩm và hậu quả pháp lý, rủi ro có thể xảy ra. Bà cũng không được tư vấn về tầm quan trọng của tin nhắn SMS và mã OTP, nhân viên quầy giao dịch tự điền các thông tin thay bà khi chưa giải thích quy định cụ thể cho khách hàng…

Chưa kể, điện thoại di động của bà không nhận được bất cứ tin nhắn nào về biến động số dư, là nguyên nhân chính dẫn tới số tiền bị chiếm đoạt. Các ngân hàng cũng không áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn kẻ gian tẩu tán tiền của khách hàng…

Ngược lại với nguyên đơn, cả 2 ngân hàng đều khẳng định đã tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước về mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thực hiện đầy đủ các quy định về mặt nghiệp vụ chuyên môn khi tư vấn và lập hồ sơ mở tài khoản cho khách hàng.

Theo ngân hàng, nguyên nhân bà Chúc bị mất tiền là do bà cài đặt "phần mềm bảo mật", dẫn tới mất quyền truy cập sử dụng điện thoại, các tin nhắn mà ngân hàng gửi tới đều bị kiểm soát. Vì thế, ngân hàng không có lỗi, không có trách nhiệm bồi thường.

Tháng 2 và tháng 3.2024 vừa qua, TAND TP.Từ Sơn lần lượt mở 2 phiên tòa sơ thẩm. Tòa xác định nguyên nhân chính và trực tiếp dẫn tới bị chiếm đoạt tiền là do bà Chúc nghe theo kẻ gian để cài đặt phần mềm bảo mật giả, vô tình đánh mất quyền kiểm soát số điện thoại, máy điện thoại.

Tuy vậy, Vietcombank chi nhánh Kinh Bắc cũng "có một phần lỗi" khi không giải thích kỹ các quy định của ngân hàng, không cảnh báo trước thủ đoạn lừa đảo.

Vietcombank có niêm yết công khai điều khoản và điều kiện liên quan mở và sử dụng tài khoản, tại trụ sở chi nhánh Kinh Bắc và trên trang điện tử của ngân hàng. Nhưng hình thức niêm yết tại trụ sở Vietcombank chi nhánh Kinh Bắc "không thuận lợi cho khách hàng" quan sát và dễ dàng tiếp cận tài liệu.

Ngân hàng này cũng xác nhận chưa áp dụng đầy đủ các biện pháp xử lý khẩn cấp theo quy định của Vietcombank về xử lý sự cố gian lận, do đó phải chịu một phần trách nhiệm.

Tương tự, Techcombank chỉ đăng các thông tin trên trang điện tử, nhưng hình thức đó "chỉ công khai với một số khách thành thục sử dụng mạng, một số không tiếp cận được". Trong khi đó, theo quy định tại bộ luật Dân sự, công khai phải được hiểu là niêm yết công khai tại trụ sở để khách hàng đến giao dịch tiếp cận trước khi ký kết hợp đồng...

Nhận định những yếu tố nêu trên là nguyên nhân gián tiếp khiến khách bị lừa mất tiền, tòa sơ thẩm buộc Vietcombank phải bồi thường 700 triệu đồng, Techcombank bồi thường 800 triệu đồng, tương ứng 5 - 6% lỗi, cho bà Chúc.

Sau phiên sơ thẩm, bà Chúc kháng cáo vì cho rằng tòa chưa đánh giá đúng lỗi của ngân hàng, tuyên bồi thường quá ít. Các ngân hàng cũng kháng cáo đề nghị không chấp nhận toàn bộ yêu cầu của bà Chúc.

Đặc biệt, Viện KSND TP.Từ Sơn kháng nghị đối với cả 2 bản án sơ thẩm.

Theo viện kiểm sát, trước khi mở tài khoản tại 2 ngân hàng trong vụ án này, bà Chúc đã có nhiều tài khoản ngân hàng khác, không phải lần đầu mở. Khi mở tài khoản, bà có ký hợp đồng với điều khoản thể hiện đã được cung cấp đầy đủ thông tin về dịch vụ.

Trong thời phát sinh các giao dịch đối với tài khoản ngân hàng, bà Chúc không đăng nhập vào ứng dụng trên điện thoại để kiểm tra, cập nhật thông tin của tài khoản. Chưa kể, từ khi phát hiện bị chiếm đoạt tiền, bà Chúc không có đơn đề nghị ngân hàng về việc tra soát thu hồi tiền, cũng không có khiếu nại, yêu cầu ngân hàng bồi thường mà chỉ yêu cầu hỗ trợ in sao kê tài khoản để cung cấp cho cơ quan công an.

Viện kiểm sát cho rằng chưa đủ căn cứ để xác định các ngân hàng có lỗi trong việc bà Chúc bị mất tiền. Bản án sơ thẩm cũng không nhận định lỗi cụ thể của ngân hàng là bao nhiêu phần trăm, tuyên bồi thường 5 - 6% nhưng lại ấn định con số 700 triệu đồng và 800 triệu đồng là chưa hợp lý...